Phú Ninh – Viên Ngọc Xanh Giữa Miền Đất Quảng
Có những nơi, khi chỉ mới nghe tên đã gợi trong lòng người một niềm xúc động dịu dàng, như thể đâu đó trong ký ức xa xăm từng có một lần được chạm tay vào. Phú Ninh – cái tên ấy vang lên như một hơi thở nhẹ, mang mùi hương rừng tràm non, âm thanh của nước vỗ bờ dịu dàng và ánh nắng trong veo trải dài bất tận trên mặt hồ.
Chúng tôi rời phố thị Tam Kỳ vào một sáng sớm tinh sương, khi sương mù còn vấn vít trên những rặng đồi. Con đường dẫn về hồ Phú Ninh uốn lượn mềm mại như một dải lụa vắt qua thềm đá, băng qua những triền dốc cheo leo và xuyên qua rừng keo lá tràm xanh ngát. Từ ghế sau xe, tôi ngước nhìn trời. Mây trắng trôi lững lờ, như những vệt sơn ngẫu hứng mà tạo hóa vẽ lên nền trời mùa hạ.
Chỉ sau một khúc cua, cảnh tượng mở ra trước mắt khiến lòng người thảng thốt. Hồ Phú Ninh hiện lên như một tấm gương khổng lồ, xanh biếc và phẳng lặng, phản chiếu mọi chuyển động của trời đất. Nhìn từ đỉnh dốc, mặt hồ như một bức tranh thủy mặc khổng lồ, với từng lớp cây rừng phía xa ôm trọn lấy hồ như vòng tay mẹ bao dung. Gió thổi nhẹ, đưa theo tiếng chim hót và mùi của lá, của nước, của thiên nhiên thuần khiết đến mức tưởng như không thật.
Chúng tôi xuống thuyền, bắt đầu hành trình khám phá những đảo nhỏ nhấp nhô giữa lòng hồ. Có hơn ba mươi hòn đảo như thế, mỗi đảo là một câu chuyện, một bí mật nho nhỏ mà thiên nhiên cất giấu. Có đảo Rùa, đảo Khỉ, có cả hố Ba Trăng – tên gọi nghe lạ mà nên thơ như thể từ một trang truyện cổ tích còn dang dở.
Người lái thuyền, anh Phan Hiền, là một người đàn ông gầy, rám nắng, với ánh mắt nâu hiền lành và giọng nói trầm ấm như gió rừng chiều muộn. Tay anh nắm chắc mái chèo, nhưng ánh mắt thì không ngừng kể chuyện. Anh chỉ về phía một dải hơi nước mờ ảo đang bốc lên nơi góc hồ và nói: “Chỗ đó là mỏ nước nóng, nóng lắm – có thể luộc chín trứng đấy! Nhà máy nước khoáng ở đây dùng dòng nước ấy làm thuốc trị bệnh.”
Tôi nhìn theo tay anh, chợt thấy mảnh đất này không chỉ đẹp như một giấc mơ mùa hạ, mà còn mang trong lòng nó một mạch sống lớn lao. Hồ Phú Ninh không chỉ là nơi dành cho những kẻ lãng du, mà còn là trái tim đập thầm lặng nuôi dưỡng cả một vùng đất. Từ gần 25 năm nay, hồ cung cấp nước tưới cho hơn hai mươi ba ngàn héc-ta đất canh tác, giúp người nông dân trồng ba vụ lúa mỗi năm, vừa điều tiết lũ, vừa phát điện, vừa mang lại sinh kế bền vững.
Thuyền chao nhẹ khi đi qua đảo Su – một hòn đảo hoang sơ mà kỳ thú. Dây huyết chó quấn quanh gốc cây lộc vừng như những con trăn xanh lặng lẽ. Một con đường mòn dẫn xuống bến thuyền cũ, nơi từng là mái nhà của những ngư dân nay đã rời đi vì sự đổi thay của thời đại. Anh Hiền nói với nụ cười thoáng buồn: “Ngày xưa có làng chài ở đó. Giờ dân dời đi hết, chỉ còn bò ở lại. Bò trên đảo sống khỏe lắm, cứ hết cỏ đảo này là bơi sang đảo khác.” Tôi lặng im. Trong sự hoang sơ ấy là một mạch sống thầm lặng đang tiếp diễn, là nhịp thở của quá khứ và hiện tại hòa quyện vào nhau.
Chúng tôi tiếp tục đi, nắng trưa dần lên cao. Hồ vẫn lặng như gương, chỉ thỉnh thoảng gợn nhẹ theo vết chèo. Xa xa, một dải vàng xám hiện ra – nơi ấy là mỏ vàng Bồng Miêu, cách hồ không xa. Những gì lấp lánh nhất không chỉ nằm dưới đáy hồ sâu, mà còn nằm trong lòng đất, trong những điều chưa kể.
Khi con đập dài 500 mét hiện ra chắn ngang tầm mắt, tôi chợt thấy lòng mình bâng khuâng. Mặt hồ phẳng lặng dưới ánh mặt trời trở nên lấp lánh như dát bạc, gió nhẹ lay động từng gợn nước. Tôi nhắm mắt, lặng nghe tiếng sóng thì thầm như lời gọi của một miền đất không dễ gì lãng quên.
Người ta nói, khi màn đêm buông xuống, mặt hồ lại khoác lên mình một tấm áo khác. Ánh trăng vàng đổ xuống dát lên mặt nước, những chiếc du thuyền trở thành sân khấu ca nhạc lung linh. Du khách vừa câu cá, vừa thả hồn theo tiếng nhạc, rồi nướng cá và nhâm nhi bên bạn bè giữa mênh mông sóng nước. Tôi chưa từng ở lại đêm, nhưng chỉ nghe kể đã thấy lòng xao xuyến. Một đêm trăng trên Phú Ninh chắc hẳn là trải nghiệm đủ khiến bất kỳ ai, dù trái tim khô cằn nhất, cũng phải mềm đi.
Có những nơi bạn đi qua rồi quên. Nhưng cũng có những nơi như một vết mực in đậm mãi trong lòng. Phú Ninh là như thế. Là viên ngọc xanh không chỉ lấp lánh vì vẻ đẹp, mà còn vì giá trị âm thầm nuôi dưỡng đất trời, con người. Là khoảng lặng dịu dàng giữa cuộc sống gấp gáp. Là nơi bạn tìm về mỗi khi tâm hồn cần một bến đỗ an yên.
Và nếu bạn từng đến, từng nghe tiếng nước thì thầm bên mạn thuyền, từng thấy mặt trời dát vàng trên sóng hay ánh trăng đổ dài trên đảo vắng, bạn sẽ hiểu vì sao người ta gọi Phú Ninh là “viên ngọc xanh” của Quảng Nam – một món quà vô giá từ thiên nhiên và thời gian. Một lần đến là mang theo mãi trong tim.
Ngọc Trân
